Korrupsiya — bu mansabdor shaxsning o‘z xizmat vakolatlaridan shaxsiy manfaat yo‘lida foydalanishi, manfaat evaziga noqonuniy harakat yoki harakatsizlikka yo‘l qo‘yishi bilan bog‘liq og‘ir huquqbuzarlikdir.

Korrupsiyaning asosiy ko‘rinishlari:

 

Pora olish — mansabdor shaxsning pul, sovg‘a yoki boshqa shakldagi noqonuniy manfaatni qabul qilishi.

 

Pora berish — ma’lum bir qaror yoki yordam evaziga mansabdor shaxsga manfaat taklif qilinishi.

 

Vakolatni suiiste’mol qilish — xizmat vakolatidan shaxsiy yoki boshqa shaxslar manfaatiga zid tarzda, qonunga xilof ravishda foydalanish.

 

Manfaatlar to‘qnashuvi — mansabdorning shaxsiy manfaatlari uning xizmat vazifasini ado etishiga ta’sir qiladigan holat.

 

Korrupsiya jahon miqyosida jamiyat rivojiga, iqtisodiy barqarorlikka va fuqarolarning davlat organlariga bo‘lgan ishonchiga jiddiy putur yetkazuvchi illat sifatida e’tirof etilgan.

 

Mamlakatimizda ham ushbu illatga qarshi kurashishda davlat organlari qatorida tuman (shahar) sudlarining o‘rni alohida ahamiyatga ega. Sudlar nafaqat korrupsiyaga oid jinoyatlar yuzasidan adolatli hukmlar chiqaradi, balki uning oldini olishga qaratilgan targ‘ibot, ma’rifiy va profilaktik tadbirlarni ham muntazam olib bormoqda.

 

Sudlarda korrupsiya bilan bog‘liq ishlarni ko‘rib chiqish

 

Tuman (shahar) sudlarida korrupsiya bilan bog‘liq jinoyatlar O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining tegishli moddalari asosida ko‘rib chiqiladi. Sud majlislarida:

 

pora olish,

 

pora berish,

 

vakolatni suiiste’mol qilish,

 

hujjatlarni qalbakilashtirish kabi harakatlarga qat’iy huquqiy baho beriladi.

 

Bu kabi hujumkor jinoyatlar uchun jarima, majburiy mehnat, muayyan huquqdan mahrum qilish, ozodlikni cheklash yoki ozodlikdan mahrum qilish kabi jazolarning qo‘llanilishi jinoyatlar profilaktikasida muhim omil bo‘lib xizmat qiladi.

 

Korrupsiyaning salbiy oqibatlari

 

Korrupsiya:

 

jamiyatda adolat va ishonchni yemiradi;

 

davlat boshqaruvini izdan chiqaradi;

 

iqtisodiy rivojlanishni sekinlashtiradi;

 

fuqarolarning huquq va manfaatlariga zarar yetkazadi.

 

Sudlar faoliyatida shaffoflik – ishonch garovi

 

Sudlar faoliyatida ochiqlik va shaffoflikni ta’minlash korrupsiyaning oldini olishning eng samarali vositalaridan biridir. Shu maqsadda:

 

sud majlislari haqidagi ma’lumotlar ochiq elektron platformalarda e’lon qilinmoqda;

 

sud qarorlarining jamoatchilikka ochiq taqdim etilishi aholida yuksak huquqiy madaniyatni shakllantirmoqda.

 

Bundan tashqari, sudyalar va sud xodimlari o‘rtasida muntazam o‘tkazilayotgan  ma’rifiy mashg‘ulotlar, manfaatlar to‘qnashuvining oldini olishga qaratilgan ichki nazorat choralari, malaka oshirish kurslari sud tizimidagi korrupsiya xavfini kamaytirmoqda.

 

Raqamlashtirish – korrupsiyaga qarshi samarali mexanizm

 

Ayniqsa, “E-SUD” kabi elektron hujjatlar almashinuvi tizimining joriy etilishi inson omili aralashuvini keskin kamaytirib, ish yuritishda oshkoralikni kuchaytirmoqda. Ko‘plab ekspertlar buni mamlakatimizda korrupsiyaga qarshi kurashning eng muvaffaqiyatli mexanizmlaridan biri sifatida e’tirof etmoqda.

 

Ma’rifat – profilaktikaning asosi

 

Korrupsiyaning oldini olishda ma’rifiy ishlar ham muhim o‘rin tutadi. Sudlar tomonidan ta’lim muassasalari va mehnat jamoalarida o‘tkazilayotgan targ‘ibot tadbirlari yoshlarning huquqiy savodxonligini oshirishga, sog‘lom huquqiy immunitetni shakllantirishga xizmat qilmoqda.

 

Xulosa

 

Tuman (shahar) sudlarining korrupsiyaga qarshi kurashishdagi faol harakatlari mamlakatimizda adolat, qahramonlik va qonun ustuvorligini ta’minlashda muhim bo‘g‘in bo‘lib xizmat qilmoqda. Sudlar faoliyatida adolat, qonuniylik va shaffoflikning kuchayishi fuqarolarning davlatga bo‘lgan ishonchini mustahkamlab, jamiyatda huquqiy madaniyatni yanada yuksaltirishga xizmat etadi.

 

Farrux Komilov,

Toyloq tumanlararo iqtisodiy

sudining raisi.

 

Sanjar Chuliev,

Toyloq tumanlararo iqtisodiy

sudining sudyasi.